 |
Gość
|
 Wysłany: Nie 6:43, 04 Maj 2008 Temat postu: Rodzaje środków stylistycznych |
 |
|
I. FONETYCZNE
instrumentacja głoskowa (eufonia)
- jest to celowe powtarzanie tych samych głosek w bliskim sąsiedztwie (np. ryba ćwiartuje rybę ostrą rybą).
Z kolei aliteracją (jedna z odmian instrumentacji głoskowej) nazywamy powtarzanie się tych samych głosek lub zespołów głoskowych na początku kolejnych wyrazów tworzących wers (np. pstro, pstrawo.. pstrokato).
onomatopeja
- jest to wyraz dźwiękonaśladowczy. Onomatopeje, które mają podobne brzmienie do akustycznych odgłosów w naturze, nazywamy onomatopejami naturalnymi (np. ćwierkać, brzęczeć, kukać, warczeć, szczekać, zgrzytać itp.). Natomiast świadome wprowadzenie elementów fonetycznych oddających dźwięki naturalne to onomatopeje sztuczne.
rym
- powtórzenie jednakowych lub podobnych zespołów głoskowych na końcu wyrazów zajmujących określoną pozycję w obrębie wersu. Nieco więcej informacji o rymach TUTAJ.
rytm
- źródłem rytmu w wierszu jest powtarzalność (wiersz wolny nie posiada rytmu).
II. MORFOLOGICZNE
zdrobnienie
- stosuje się m.in. w poezji dziecięcej, ludowej, także dla uwydatnienia kontrastu.
zgrubienie
- stosuje się, jeżeli chcemy nadać znaczenie pejoratywne (np. bachor, babsztyl).
neologizm
- wyraz lub wyrażenie nowo utworzone, nowe w danym języku.
III. SKŁADNIOWE
apostrofa
- zwrot do Boga, bóstwa, osoby lub zjawiska utrzymany w podniosłym tonie, np. w "Modlitwie do Bogarodzicy" K.K. Baczyńskiego:
Któraś wiodła jak bór pomruków
ducha ziemi tej skutego w zbroi szereg,
prowadź nocne drogi jego wnuków,
(...)
Któraś była muzyki deszczem,
a przejrzysta jak świt i płomień,
daj nam usta jak obłoki niebieskie,
inwokacja
- jest rozwiniętą apostrofą. Rozpoczyna poemat epicki, w którym autor zwraca się do muzy lub istoty boskiej z prośbą o natchnienie, inspirację itp., np. w "Odysei" Homera:
Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi
Zburzywszy, długo błądził...
anafora
- jest to wielokrotne powtórzenie tego samego zwrotu na początku kolejnych wersów, a jej przeciwieństwem jest epifora (na końcu kolejnych wersów).
asyndeton wieloczłonowy
- brak spójników między częściami zdań lub zdaniami.
polisyndeton
- łączenie współrzędnych członów zdania wieloma identycznymi spójnikami.
refren
- powtarzające się regularnie: zwrot, wers, strofa lub wyraz.
parenteza
- zdanie wtrącone w nawias.
przerzutnia
- przeniesienie znaczeniowo powiązanych: części zdania, wyrazu lub wyrazów do następnego wersu lub strofy.
pytanie retoryczne
- zwrot retoryczny, który ma postać zdania pytającego nie wymagającego odpowiedzi i pełniącego w istocie funkcję oznajmującego, służy ożywieniu stylu.
zestawienia antytetyczne, antytezy, kontrast
- Przykłady:
J.A. Morsztyn "Do trupa":
Leżysz zabity i jam też zabity(...)
Ty jednak milczysz, a mój język kwili,
Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze - przeciwieństwo ty-ja
A. Mickiewicz "Pan Tadeusz", księga VIII:
Ten fortissimo zabrzmiał, tamten nuci z cicha. Ten zdaje się wyrzekać, tamten tylko wzdychał - zestawienie ten-tamten
K.I. Gałczyński "Szekspir i chryzantemy":
Jego oczy są straszne, twoje - tylko miłe - zestawienie jego-twoje
IV. LEKSYKALNE
animizacja (ożywienie)
- nadawanie przedmiotom lub zjawiskom cech charakterystycznych dla świata żywych.
epitet
- wyraz określający - podkreśla bądź uwydatnia charakterystyczną cechę opisywanego przedmiotu, zjawiska, osoby albo stanu (np. ładne ręce, czarne oczy, drętwa śmierć, masło maślane)
eufemizm
- stosowany w celu złagodzenia treści wypowiedzi, bardziej ogólny, zamiast wyrazów drażliwych lub nieprzyzwoitych, wulgaryzmów itp. w sposób delikatniejszy (np. "zaglądać do kieliszka" zamiast „pić alkohol”, "odszedł" zamiast „umarł”).
Odmianą jest peryfraza
- omówienie, opis, charakterystyka i polega na zastąpieniu słowa przez rozbudowany opis, metaforę lub charakterystykę.
oksymoron
- zestawienie wyrazów sprzecznych znaczeniowo.
paradoks
- zaskakujące sformułowanie, zawierające treść sprzeczną wewnętrznie, sprzeczną z powszechnymi poglądami.
metafora (przenośnia)
- zespół wyrazów, który zamiast wprost nazywać pewne zjawiska, używa na jego określenie wyrazów zastępczych.
Rodzaje metafor:
personifikacja
- uosobienie, nadawanie cech ludzkich przedmiotom, zwierzętom, zjawiskom przyrody itp.
animizacja (ożywienie)
- nadanie przedmiotom martwym cech istot żywych.
hiperbola
- wyolbrzymienie, zamierzona przesada (np. Przebóg! Jak żyję, serca już nie mając? )
synekdocha (ogarnienie)
- uwzględnienie zależności między przedmiotami lub pojęciami (np. tępa głowa zamiast mądry człowiek).
peryfraza (omówienie)
- zastąpienie nazwy jakiegoś zjawiska przez bardziej rozbudowane jego opisanie.
alegoria (przenośnia)
- obraz lub opowiadanie, które w całości ma sens przenośny.
|
|
| |
|
|
|
|
